คือการติดตามกระบวนการในระบบงานหรือการดูแลผู้ป่วย  เพื่อรับความเป็นจริงที่เกิดขึ้นทั้งในด้านบวกและด้านลบ ทั้งในส่วนที่เป็นกระบวนการและผลลัพธ์  โดยอาศัยสิ่งที่มีความชัดเจนที่สามารถติดตามได้

การตามรอยมักจะเน้นการเข้าไปในสถานที่ จริง ดูสถานการณ์จริง พูดคุยกับผู้เกี่ยวข้อง ศึกษาข้อมูลที่เกี่ยวข้อง ซึ่งอาจครอบคลุมรวมไปถึงการวิเคราะห์ข้อมูลหรือออกแบบเก็บข้อมูลเพื่อตอบคำถามบางเรื่อง

เป้าหมายของการตามรอย

1.   เพื่อรับรู้และยืนยันการปฏิบัติตามแนวทางที่ออกแบบไว้

2.   เพื่อรับรู้ปัญหาในการปฏิบัติหรือโอกาสพัฒนาซึ่งจะนำไปสู่ การปรับปรุงมาตรการหรือแนวทางปฏิบัติให้มีความเหมาะสมและรัดกุมยิ่งขึ้น

3.   เพื่อสร้างความเข้าใจกับผู้เกี่ยวข้อง และลดช่องว่างในเรื่องการสื่อสารระหว่างขั้นตอนต่างๆ

นโยบายของ สรพ.

1. ส่งเสริมให้สถานพยาบาลต่างๆ ใช้การตามรอยเป็นเครื่องมือในการพัฒนาคุณภาพด้วยความเข้าใจและเหมาะสมกับสถานการณ์

2. ส่งเสริมให้ผู้เยี่ยมสำรวจใช้การตามรอยเพื่อสร้างการเรียนรู้กับทีมงานของสถานพยาบาล

ลักษณะและเป้าหมายของการตามรอย

การตามรอยสามารถนำไปใช้กับระดับหน่วยงาน การดูแลผู้ป่วย ระบบงาน และทั้งองค์กรได้  โดยมีลักษณะและเป้าหมายของการตามรอยแต่ละเรื่องดังนี้

การวางแผนเพื่อการตามรอย

การตามรอยในลักษณะต่างๆ ที่กล่าวมา มีแนวทางในการวางแผนเพื่อการตามรอยคล้ายคลึงกัน ดังต่อไปนี้

1.Purpose ทำความเข้าใจกับเป้าหมายของเรื่องที่จะตามรอย เช่น เป้าหมายของหน่วยงาน เป้าหมายของการดูแลผู้ป่วยแต่ ละโรค เป้าหมายของมาตรฐาน เป้าหมายขององค์กร

2.Pathway กำหนดสิ่งที่จะใช้ติดตาม และวิเคราะห์เส้นทางที่จะตามรอย

3.Process: normal วางแผนตามรอยวิธีการทำงานในยามปกติ รวมทั้งการสื่อสารและส่งมอบระหว่างขั้นตอนต่างๆ

4.Preparedness วางแผนตามรอยการเตรียมพร้อมรับสถานการณ์ไม่ปกติ เช่น กลุ่มผู้ป่วยที่มีความเฉพาะช่วงเวลาบางช่วง สิ่งแวดล้อมที่ไม่พร้อมหรือไม่เป็นไปตามคาด อุบัติการณ์ที่เคยเกิดขึ้น

5.Performance-Learning เรียนรู้ภาพรวมของผลงานในเรื่องนั้นๆ โดยอาศัยการวิเคราะห์ข้อมูลรอบด้าน

เตรียมพาผู้เยี่ยมสำรวจตามรอยทางคลินิก

แนวทางต่อไปนี้เป็นคำแนะนำเพื่อสร้างกระบวนการเรียนรู้ให้กับทีมดูแลผู้ป่วยซึ่งได้จัดทำ clinical tracer highlight ขึ้นในลักษณะเพื่อนช่วยเพื่อน โดยจะขอให้เพื่อนซึ่งอยู่นอกทีมซึ่งไม่รู้เนื้อหาในเรื่องนั้นมากนัก ทำหน้าที่เป็นตัวแทนของผู้อ่านทั่วไปที่จะช่วยเติมเต็มให้กับเพื่อน ศึกษาข้อมูลและตั้งคำถามในแง่มุมต่างๆ

วิธีการพิจารณาให้ใช้ความรู้สึกรวบยอดหรือความรู้สึกรวมๆ เป็นหลักนำ ตามด้วยการมองลงไปในองค์ประกอบย่อยต่างๆ อย่างเป็นระบบ (คือดูทั้งองค์ประกอบ และดูทั้งความสัมพันธ์เชื่อมโยง)

1.เริ่มต้น scan เอกสารอย่างรวดเร็ว เพื่อหาว่าคุณค่าหรือประเด็นสำคัญของการดูแลผู้ป่วยในโรคนี้มีอะไรบ้าง ระบุ key word เป็นข้อๆ ไว้ในใจ หัวข้อเหล่านี้อาจจะได้นำมาใช้ประโยชน์ในการจำแนกองค์ประกอบย่อย อาจจะเพิ่มเติมคุณค่าหรือประเด็นสำคัญจากความรู้ที่เรามีอยู่ หรือจากการทำหน้าที่เป็นตัวแทนของผู้ป่วยและครอบครัว

2.ใคร่ครวญว่าถ้าจะรับรู้คุณค่าดังกล่าว จะรับรู้ได้อย่างไรด้วยวิธีที่ง่ายและตรงประเด็นที่สุด (อาจจะเป็นตัวชี้วัดหรือเรื่องเล่าหรืออื่นๆ) แล้วไปดูตัวชี้วัดที่นำเสนอไว้ว่าตรงกับที่เราคาดไว้หรือไม่ ครอบคลุมครบถ้วนหรือไม่ ควรจะเพิ่มตัวชี้วัดอะไร ควรจะเพิ่มการประเมินคุณค่าด้วยวิธีใด

3.เลือกจุดที่ เป็นความเสี่ยงสำคัญที่ สุด 1-2 ประเด็นในการดูแลผู้ป่วยกลุ่มนี้  พิจารณาว่าทีมงานออกแบบระบบอย่างไรเพื่อป้องกันความเสี่ยงดังกล่าว เป็นการออกแบบที่รัดกุมเพียงใด มีโอกาสเกิดช่องโหว่ขึ้นได้ในสถานการณ์อย่างไรบ้าง  ถ้าจะอุดช่องโหว่เหล่านั้นควรทำอย่างไร

4.พิจารณาว่าทีมงานได้นำ scientific evidence มาใช้ในการดูแลผู้ป่วยในขั้นตอนใดบ้าง มีวิธีการอย่างไรเพื่อให้มั่นใจว่ามีการปฏิบัติตาม ผลลัพธ์เป็นอย่างไร ตรงจุดไหนที่ทีมควรไปทบทวน evidence เพิ่มเติม

5.พิจารณาตลอดสายธารแห่งคุณค่า (value stream) ของการดูแลผู้ป่วย มีขั้นตอนใดบ้างที่มีข้อสงสัยว่าอาจจะมีความสูญเปล่าในการดูแลผู้ป่วย จะรับรู้ความสูญเปล่านั้นได้อย่างไร มีโอกาสพัฒนาอย่างไร

6.เราจะช่วยเพื่อนของเราวางแผนนำผู้เยี่ยมสำรวจไปชมระบบการดูแลผู้ป่วยโรคนี้ เราจะพาผู้เยี่ยมสำรวจไปชมอะไรบ้าง ให้ผู้เยี่ยมสำรวจได้เห็น

• คุณภาพ ความปลอดภัย ความรัดกุมของระบบงานที่เพื่อนของเราวางไว้
• ความประณีต การคำนึงถึงหลัก Human Factor Engineering หรือความคิดสร้างสรรค์
• การใช้ core values ที่เด่นชัดในเรื่องนี้
• การคำนึงถึงความเบี่ยงเบนหรือความไม่แน่นอนในสถานการณ์ต่างๆ การแสดงถึงหลักฐานของการปฏิบัติ
• การแสดงถึงการวิเคราะห์ข้อมูลในภาพรวมของการดูแลผู้ป่วยกลุ่มนี้