มะเร็งเต้านมและการป้องกัน

     มะเร็งเต้านม คือเนื้อร้ายที่พบมากที่สุดในผู้หญิงและเป็นโรคที่คร่าชีวิตผู้หญิงไทยมาก เป็นอันดับ 2 รองจากมะเร็งปากมดลูก ซึ่งผู้ชายก็สามารถเป็นมะเร็งเต้านมได้เช่นกัน เพียงแต่มีโอกาสน้อยมาก (<1%) ผู้หญิงทุกคนมีความเสี่ยงต่อการเป็นมะเร็งเต้านม ปัจจุบันยังไม่มีใครทราบสาเหตุที่แน่นอนของการเป็นมะเร็งเต้านม

          ปัจจัยเสี่ยงพื้นฐาน

๐ มะเร็งเต้านมเป็นโรคที่ทำให้ผู้หญิงไทยเสียชีวิตมากเป็นอันดับ 2 รองจากมะเร็งปากมดลูก

๐ อายุมากขึ้นก็ยิ่งมีความเสี่ยงมากขึ้น

๐ ถ้ามีประวัติคนในครอบครัวเป็นมะเร็งเต้านมเช่นแม่พี่สาวจะยิ่งมีความเสี่ยงสูงขึ้น

๐ BRCA1 BRCA2 เป็นยีนส์หนึ่งในหลายตัวที่ส่งผลให้ เกิดความเสี่ยงทางกรรมพันธุ์ต่อมะเร็งเต้านม

๐ อาหารและสิ่งแวดล้อม

๐ ประวัติการมีประจำเดือน

     ความสัมพันธ์ระหว่างมะเร็งเต้านม กับ ฮอร์โมนยังไม่ชัดเจนมะเร็งเต้านมไม่เกี่ยวกับการถูกกระแทกถูกจับหรือลูบคลำและมะเร็งเต้านมไม่ใช่โรคติดต่อไม่มีผลการวิจัยใดสรุปชัดเจนว่ามะเร็งเต้านมเกิดมาจากสาเหตุใด

          ขนาดก้อนเนื้อที่พบในเต้านม

1. คนที่ไม่เคยตรวจเต้านมด้วยตนเองเลย ขนาดที่พบคือ 3-4 ซม.

2. คนที่ตรวจเต้านมด้วยตนเองเป็นครั้งคราว ขนาดที่พบคือ 3 ซม.

3. คนที่ตรวจเต้านมด้วยตนเองเป็นประจำ ขนาดที่พบคือ 2 ซม.

4.ผู้ที่ทำแมมโมแกรมครั้งแรก ขนาดที่พบคือ 1 ซม.

5.ผู้ที่มาตรวจ Screening Mammogram เป็นประจำ ขนาดที่พบคือ เล็กกว่า 1 ซม.

ผู้หญิงไทยควรตรวจเต้านมด้วยตนเองเพราะการค้นพบตั้งแต่ก้อนขนาดเล็กช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการรักษาและช่วยลดอัตราการเสียชีวิตได้

การตรวจเต้านมด้วยตนเอง

การดูด้วยตา

     ๐ ยืนส่องกระจกปล่อยแขนข้างลำตัวตามสบาย

- ดูว่าเต้านมทั้งสองข้างมีการเปลี่ยนแปลงจากปกติหรือไม่

- หัวนมมีการเปลี่ยนสีหรือมีของเหลวออกจากหัวนมหรือไม่

     ๐ ยกมือขึ้นเหนือศีรษะ

- เพื่อดูด้านหน้าและด้านข้างของเต้านมว่ามีความผิดปกติ เช่น รอยยุบหรือรอยบุ๋มหรือไม่

     ๐ เอามือเท้าเอว เกร็งหน้าอก โค้งตัวมาข้างหน้า

- ดูเต้านมที่ห้อยมาข้างหน้าว่า ผิดปกติหรือไม่

- หัวนมบิดเบี้ยวหรือไม่

๐ นอนหงายในท่าสบายสอดผ้าขนหนูม้วนใต้ไหล่ข้างที่ตรวจโดยให้แขนตั้งฉากกับไหล่

๐ ใช้กึ่งกลางนิ้วส่วนบน 3 นิ้ว (นิ้วชี้ นิ้วกลาง นิ้วนาง) กดเป็นวงกลมขนาดเท่าเหรียญบาทแล้วเคลื่อนนิ้วให้ทั่วบริเวณเต้านม โดยไม่ยกนิ้ว โดยกด 3 ระดับ คือ เบากลางหนักทำจากบริเวณใต้ราวนมจนถึงกระดูกไหปลาร้าในแนวขึ้นลงจนทั่วบริเวณเต้านมถึงบริเวณใต้ท้องแขนโดยใช้วิธีเคลื่อนนิ้วเช่นกัน 

๐ หรือตรวจเต้านมแบบเป็นรูปก้นหอยเริ่มจากหัวนมกดนิ้วมือลงไปคลึงไปเป็นรูปวงกลมโดยไม่ยกนิ้วขึ้นแล้วค่อยๆเคลื่อนนิ้วมือไปบนเต้านมห่างจากหัวนมไปทีละน้อยภาพรวมของการตรวจแบบเป็นลูกก้นหอยคือเริ่มจากหัวนมค่อยๆเลื่อนนิ้วมือไปรอบๆหัวนมเป็นโรคก้นหอยแล้วจบที่รักแร้

✓ อายุ 20 ปีขึ้นไปควรเริ่มตรวจเต้านมด้วยตนเองทุกเดือนในช่วงอายุนี้ไม่จำเป็นต้องทำเเมมโมแกรม

✓ อายุ 35 ปีควรตรวจเมมโมแกรมเป็นพื้นฐานและตรวจทุกๆ 2 ปี

✓ อายุ 40 ควรตรวจเหมือนโปรแกรมทุกปี

✓ อายุ 50 ปีขึ้นไปควรตรวจเมมโมแกรมทุก 1-2 ปี

การดูแลสุขภาพเต้านม

การป้องกันตนเองจากแมลงเต้านมดีที่สุดคือการค้นพบให้เร็วที่สุดคือตั้งแต่ก้อนยังเล็กอยู่ซึ่งสามารถทำได้โดยแผนการดูแลสุขภาพเต้านม 3 ประการคือ

1. ตรวจเต้านมด้วยตนเองอย่างถูกต้อง

2. ตรวจโดยแพทย์

3. ตรวจเอกซเรย์เต้านมด้วยเเมมโมแกรมเมื่อถึงวัยอันควร

ข้อแนะนำเกี่ยวกับการเตรียมตัวก่อนการถ่ายเอกซเรย์เต้านม

1. คนเป็นช่วงไม่มีประจำเดือนหรือประจำเดือนหมดไปแล้วอย่างน้อย 3 วันเพื่อจะได้ไม่รู้สึกเจ็บคัดตึงเต้านม

2. วันที่มารับการตรวจเอกซเรย์เต้านมไม่ใช้น้ำหอมหรือโลชั่นบำรุงผิวแป้งฝุ่นหรือยาระงับกลิ่นกายบริเวณรักแร้

3. การถ่ายแมมโมแกรม ไม่มีอันตรายใดๆเนื่องจากใช้รังสีน้อยมาก

4. หากท่านกำลังตั้งครรภ์กรุณาแจ้งให้เจ้าหน้าที่ทราบก่อนการตรวจ

ที่มา :

มูลนิธิถันยรักษ์ในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี

กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข

คลิปวิธีการตรวจเต้านมตนเอง จากสำนักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย