ยา และความผิดปกติทางตาที่พบบ่อย

ดวงตาเป็นอวัยวะสำคัญที่ช่วยให้การดำเนินชีวิตของคนเราสะดวกและง่ายขึ้น   เราจึงควรถนอมให้สามารถใช้งานได้ยาวนานตลอดชีวิต  โดยเฉพาะเมื่อมีความผิดปกติเกิดขึ้นกับดวงตา  ก็ควรดูแลรักษาตามสาเหตุที่เกิดขึ้นอย่างถูกวิธี  ไม่ควรใช้ยาตามผู้อื่น  โดยไม่ปรึกษาแพทย์  หรือเภสัชกร   เพราะความผิดปกติทางตามีสาเหตุหลากหลาย  เช่น  อาจเป็นเพียงสายตาผิดปกติ ( สั้น ยาว เอียง )  การอักเสบที่เกิดจากการติดเชื้อต่างๆ หรืออักเสบจากการบาดเจ็บ ( ถูกของแข็ง )  การใช้สายตาโดยไม่พัก   ตาแห้ง   โรคเกี่ยวกับนัยน์ตา  เช่น ต้อต่างๆ   หรือเกิดจากการใช้ยาตาที่ไม่เหมาะสม  เช่น ใช้ยาตาที่มีส่วนผสมของสารกันบูดในรายที่ตาแห้งมาก  เป็นต้น

ยาที่ใช้รักษา

การจะใช้ยาประเภทไหน  ขึ้นกับสาเหตุของโรคและอาการที่เป็น    เนื่องจากยาตามีหลายประเภท  เช่น   

1.ยาแก้อักเสบฆ่าเชื้อ  ที่เรียกยาปฏิชีวนะ  มีหลายชนิด  เช่น  Chloramphenical , Ciprofloxacin , Gentamicin Tobramycin ,Oxytetracycline  เป็นต้น  ใช้กับเชื้อแบคทีเรีย  ซึ่งก็มีหลายสายพันธุ์  แต่ละสายพันธุ์ก็ไวต่อยาต่างชนิดกัน  หรือยาใช้กับเชื้อไวรัส  เช่น Acyclovir  เป็นต้น   จึงต้องใช้ยาให้ตรงกับชนิดของเชื้อ  มิเช่นนั้นนอกจากไม่หายแล้วยังอาจแพ้ยาได้ด้วย

2.ยาลดการอักเสบ  เช่น สเตีรอยด์ บางชนิดที่ทำเป็นยาตา   เช่น Prednisolone , Dexamethasone  เป็นต้น  ยากลุ่มนี้มีเป็นยาที่มีผลข้างเคียง จึงไม่ควรใช้เองโดยไม่ได้รับคำแนะนำจากผู้รู้

3.ยาที่ลดอาการภูมิแพ้ ในผู้ที่แพ้สาร  ฝุ่น ลม เช่น  Antrazoline , Tetryzolin

4.ยาบรรเทาอาการตาแห้ง ประกอบด้วยสารหล่อลื่น ให้ความชุ่มชื้นแก่นัยน์ตา  เช่น  Carbomer , Carboxymethylcellulose  Destran 70  เป็นต้น

5.ยารักษาโรคต้อหิน  เช่น  Bimatoprost ,Latanoprost ,Timolol maleate  เป็นต้น

6.ยารักษาโรคต้อกระจก  เช่น Dihydroazapentacene  เป็นต้น

รูปแบบยาตา มีความสำคัญต่อการใช้  เช่น

1.ยาตาชนิดน้ำ (Ophthalmic solution)  ได้แก่ ยาล้างตา (Eye lotion)  ใช้ชะล้างตาให้สะอาดหรือหายจากการระคายเคือง เนื่องจากฝุ่นละอองปลิวเข้าตา แต่ไม่สามารถรักษาอาการติดเชื้อได้

2.ยาหยอดตาชนิดใส (Eye drop)   ประกอบด้วยตัวยาซึ่งละลายได้ดีในน้ำ  มีจำนวนใช้ยาเพียงไม่กี่หยด

3.ยาหยอดตาชนิดแขวนตะกอน (Ophthalmicsuspension) ยาชนิดนี้มีลักษณะขุ่นขาว เวลาใช้ต้องเขย่าขวดก่อนเพื่อให้ผงยากระจายตัวเต็มที่

4.ยาขี้ผึ้งป้ายตา (Ophthalmic ointments) ยาตาประเภทนี้จะมีความเหนียวหนืด  จึงเหมาะสมที่ใช้ในเวลากลางคืนก่อนนอน

ข้อควรระวัง : ยาขี้ผึ้งชนิดป้ายแผลภายนอกมีลักษณะ คล้ายหลอดป้ายตา   แต่ต่างกันที่หลอดยาป้ายจะมีปลายเรียวแหลมกว่า  และชนิดป้ายตาเป็นยาที่ปราศจากเชื้อมีความเป็นกรด-ด่าง เหมาะสมกับนัยน์ตา    ส่วนชนิดป้ายแผลไม่มีคุณสมบัตินี้  จึงห้ามนำมาป้ายตา

5.ยาฉีดเข้าใต้เยื่อบุตา  (Subconjunctival injection) ยาประเภทนี้จะใช้ต่อเมื่อหยอดยาหรือป้ายตาแล้วไม่ได้ผล  วิธีใช้ยารูปแบบนี้มีจักษุแพทย์เป็นผู้ใช้เท่านั้น

โรคต่างๆเกี่ยวกับตา

1. โรคเยื่อบุตาอักเสบ (conjunctivitis)

1.1 เยื่อบุตาอักเสบจากเชื้อแบคทีเรีย (Bacterial conjunctivitis)

สาเหตุ :  เกิดจากการติดเชื้อ S. aureus, S. pneumoniae, Moraxella spp., H. influenza, P. aeruginosa

อาการ :  ตาแดง  ขี้ตามาก  ขี้ตามีสีเหลืองเขียว  เคืองตา  การมองเห็นผิดปกติ

การรักษา :  รักษาโดยการใช้ยาปฏิชีวนะที่ใช้ภายนอก เช่น ยาหยอดตา ยาป้ายตา โดยความถี่ของการใช้ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการและเชื้อ  เช่น  Chloramphenicol  , Neomycin, Tobramycin , Polymyxin B เป็นต้น

ขนาดที่ใช้ : หยอดตาครั้งละ 1-2 หยด วันละ 3-4 ครั้ง

หมายเหตุ :  1.ไม่ควรใช้ยาที่มีฤทธิ์หดหลอดเลือด(Vasoconstictors) เช่น Oxymetazoline  เนื่องจากอาการตาแดงอาจหายไปทั้งๆ ที่โรคยังไม่หาย

               2.ยาหยอดตาที่มีส่วนผสมของ Chloramphenicol  ต้องเก็บในตู้เย็นช่องแช่เย็นปกติ  เพื่อรักษาคุณภาพยา

1.2 เยื่อบุตาอักเสบจากเชื้อไวรัส (Viral conjunctivitis)

สาเหตุ :  เกิดจากการติดเชื้อ Adenovirus

อาการ :  ตาสีชมพูแดง  มีน้ำตาไหล คันตา เคืองตา ขี้ตาน้อย  อาจมีต่อมน้ำเหลืองหน้าหูโต มักเป็นทั้งสองข้าง การมองเห็นปกติ มักเกิดหลังจากการติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนบน

การรักษา : รักษาโดยการใช้ยาหยอดตา ยาป้ายตา  ประเภทยาแก้แพ้ เช่น  Antazoline, Tetryzoline เป็นต้น  ไม่จำเป็นต้องใช้ยาปฏิชีวนะและควรหลีกเลี่ยงการใช้ยา steroid

ขนาดที่ใช้ : หยอดตาครั้งละ 1-2 หยด วันละ 3-4 ครั้ง

1.3 เยื่อบุตาอักเสบจากภูมิแพ้ (Allergic conjunctivitis)

สาเหตุ :  เกิดจากการสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ เช่น เกสรดอกไม้ ฝุ่น ควันบุหรี่

อาการ :  ตาแดง  คันเคืองตา  มีน้ำตาไหล มักเป็นทั้งสองข้าง เยื่อบุตาบวม มักเป็นๆ หายๆ และอาจมีอาการน้ำมูกไหลร่วมด้วย

การรักษา : รักษาโดยการใช้ยาหยอดตา-ป้ายตา  ประเภทยาแก้แพ้ เช่น Antazoline, Tetryzoline  เป็นต้น  รักษาโดยการใช้ยาหยอดตา-ป้ายตา  ที่มีฤทธิ์หดหลอดเลือด(Vasoconstictors) เช่น Oxymetazoline

ขนาดที่ใช้ : หยอดตาครั้งละ 1-2 หยด วันละ 3-4 ครั้ง

หมายเหตุ :  ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาหยอดตาประเภท steroid ยกเว้นรายที่มีอาการรุนแรงจริงๆ เนื่องจากอาจทำให้เกิดต้อหินได้

2. ตากุ้งยิง  (Hordeolum)

2.1  ตากุ้งยิงภายนอก (External stye, External Hordeolum)

สาเหตุ :  เกิดจากการติดเชื้อ S. aureus ของเปลือกตา

อาการ :  เปลือกตาอักเสบ แดง  รู้สึกมีสิ่งแปลกปลอมในตา ปวด บวม กลัวแสง มีน้ำตาไหล

การรักษา :รักษาโดยการใช้ยาปฏิชีวนะป้ายตา เช่น Oxytetracycline,Polymyxin-B  เป็นต้น โดยป้ายทุก 2-4 ชม.

2.2 ตากุ้งยิงภายใน (Internal Hordeolum)

สาเหตุ :  เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย Staphylococci ที่ต่อม meibomian

อาการ :  เป็นก้อนกดเจ็บ เกิดเป็นหนอง ถ้าไม่รักษาจะเกิดการอักเสบเรื้อรัง

การรักษา :โดยการใช้ยารับประทานชนิดปฏิชีวนะ  หรือใช้ยาหยอดตาหรือป้ายตาประเภทยาปฏิชีวนะ 

3. ตาแห้ง

เป็นภาวะที่น้ำตาหรือน้ำหล่อเลี้ยงลูกตาน้อยกว่าปกติ  รักษาโดยการใช้น้ำตาเทียมในรูปแบบยาหยอดตาหรือขี้ผึ้งป้ายตา   ซึ่งมีส่วนประกอบของสารประเภทหล่อลื่น ให้ความชุ่มชื้นแก่ดวงตา  เช่น Carboxymethylcellulose ,  Carbomer , Hydroxypropylmethylcellulose,  Glycerine, Dextran 70 ,  Sodium hyalutonate  เป็นต้น

การเลือกใช้ยาชนิดใด  ขึ้นกับอาการตาแห้งเป็นมากหรือน้อย  รายที่เป็นมากอาจต้องใช้ทั้งชนิดหยอดตาในเวลากลางวัน  และชนิดขี้ผึ้งป้ายตาก่อนนอน 

4.โรคริดสีดวงตา   (Trachoma)

สาเหตุ :  เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย Chlamydia trachomatis  พบมากในที่แห้งๆ ที่มีแมลงหวี่ แมลงวัน

อาการ :  คันเคืองตา  น้ำตาไหล ตาแดงเล็กน้อย เยื่อบุตาหนาขึ้นและเห็นเป็นตุ่มเล็กๆ ออกสีเหลืองๆ ด้านในตา

การรักษา :รักษาโดยการใช้รับประทานยาปฏิชีวนะ เช่น Tetracyclin หรือ Erythromycin  และใช้ยาป้ายตาประเภทยาปฏิชีวนะ ป้ายวัน

ละ ครั้ง ติดต่อกันจนครบ 6 สัปดาห์

5.การบาดเจ็บของดวงตา  (Injuries)